طلا، این فلز گران‌بها و کمیاب که از دل ستارگان نوترونی متولد شده، همواره جایگاه ویژه‌ای در تاریخ و تمدن بشری داشته است. اما این فلز درخشان دقیقاً چقدر در سیاره ما موجود است و چه میزان از آن تاکنون به دست انسان‌ها افتاده است؟
طلای استخراج‌شده: آمارهای متفاوت و کاربردهای متنوع
محاسبه دقیق میزان طلای استخراج‌شده در طول تاریخ همواره با چالش‌هایی روبرو بوده است و نهادهای مختلف ارقام متفاوتی را ارائه می‌دهند. سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده (USGS) تخمین می‌زند که انسان‌ها در طول تاریخ حدود ۲۰۶,۰۰۰ تن طلا از معادن و رودخانه‌ها استخراج کرده‌اند. بخش قابل توجهی از طلای تولیدشده امروزی نیز برای ساخت جواهرات به کار می‌رود که نشان‌دهنده تقاضای بالای این فلز در صنعت مد و زیورآلات است.
در مقابل، شورای جهانی طلا (World Gold Council) تخمین بالاتری را ارائه می‌دهد و بیان می‌کند که تاکنون ۲۳۸,۳۹۱ تن طلا استخراج شده است. این مقدار، حجم قابل توجهی است که به گفته این شورا، می‌تواند در مکعبی به ابعاد تقریبی ۲۲ متر در هر ضلع جای گیرد. این آمار نشان می‌دهد که بشر تاکنون مقادیر عظیمی از این فلز گران‌بها را از دل زمین بیرون کشیده است. طبق گزارش این شورا، حدود ۴۵ درصد از این طلا برای ساخت جواهرات، ۲۲ درصد به صورت شمش و سکه در مجموعه‌ها نگهداری می‌شود و ۱۷ درصد نیز در بانک‌های مرکزی ذخیره شده است. این توزیع نشان‌دهنده نقش‌های چندگانه طلا به عنوان یک کالای لوکس، سرمایه‌ای و پشتوانه پولی است.
این اختلاف در آمارها نشان‌دهنده پیچیدگی جمع‌آوری داده‌های مربوط به استخراج طلا در طول قرون متمادی است، به ویژه با توجه به اینکه بسیاری از عملیات‌های استخراج در گذشته ثبت نشده‌اند یا اطلاعات دقیقی از آنها در دسترس نیست. با این حال، هر دو تخمین تأیید می‌کنند که حجم قابل توجهی از طلا پیشتر توسط انسان از زمین خارج شده است.
ذخایر کشف‌نشده: نگاهی به آینده استخراج
با وجود اینکه انسان‌ها بخش قابل توجهی از طلایی را که می‌توان به صورت اقتصادی از پوسته زمین استخراج کرد، به دست آورده‌اند، اما هنوز هم ذخایری باقی مانده‌اند. در جدیدترین گزارش خلاصه وضعیت کالاهای معدنی USGS در مورد طلا، این سازمان تخمین زده است که تقریباً ۷۰,۵۵۰ تن طلا هنوز در ذخایر اقتصادی قابل استخراج در سراسر جهان وجود دارد. این مقدار نشان‌دهنده ظرفیت‌های باقی‌مانده برای استخراج در سال‌های آینده است، هرچند که استخراج این ذخایر ممکن است با چالش‌های فنی و اقتصادی بیشتری همراه باشد.
این گزارش همچنین نشان می‌دهد که کشورهای دارای بزرگترین ذخایر دست‌نخورده طلا شامل روسیه، استرالیا و آفریقای جنوبی هستند. این کشورها در آینده نزدیک می‌توانند نقشی کلیدی در تأمین طلای جهان ایفا کنند. با این حال، آمار سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که چین بیش از هر کشور دیگری طلا استخراج کرده و به بازار عرضه کرده است که این امر بیانگر جایگاه پیشرو این کشور در صنعت جهانی طلا است.
تفاوت بین «ذخایر» و «منابع»: نگاهی دقیق‌تر به پتانسیل طلا
کارشناسان معدن بین ذخایر (reserves) و منابع (resources) تمایز قائل می‌شوند. ذخایر به آن بخش‌هایی از یک کانسار معدنی اطلاق می‌شود که می‌توانند به صورت اقتصادی استخراج شوند؛ به عبارت دیگر، با توجه به فناوری‌های موجود و هزینه‌های عملیاتی، استخراج آنها سودآور است. در مقابل، منابع به کانسارهایی اشاره دارد که اطلاعات زمین‌شناسی و اطمینان کمتری در مورد آنها وجود دارد و استخراج آنها ممکن است در حال حاضر اقتصادی نباشد یا نیازمند فناوری‌های پیشرفته‌تری باشد.
طلای پنهان: فراتر از ذخایر اقتصادی
با جمع‌بندی تخمین‌های USGS و شورای جهانی طلا، می‌توان گفت که بین ۲۷۷,۰۰۰ تا ۲۹۹,۰۰۰ تن طلا در اشیاء ساخته دست بشر و ذخایر شناخته‌شده پوسته زمین وجود دارد. اما باید توجه داشت که این رقم با عدم قطعیت‌های زیادی همراه است. نکته مهم‌تر این است که بیشتر طلای موجود در زمین، نه در کانسارهای متمرکز و نه در گردش بالای سطح زمین قرار دارد. ذرات ریز و کانی‌های طلایی که استخراج آنها اقتصادی نیست، در سراسر پوسته زمین پراکنده شده‌اند. بر اساس گزارش دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، چنین ذراتی به ویژه در آب دریا و سنگ‌های آذرین به وفور یافت می‌شوند. غلظت طلا در پوسته زمین حدود ۴ قسمت در میلیارد است. بر اساس گزارش ضرابخانه سلطنتی بریتانیا (The Royal Mint)، مجموع وزن تمام این ذرات پراکنده در پوسته زمین احتمالاً حدود ۴۴۱ میلیون تن است. این رقم بسیار بزرگتر از طلای استخراج‌شده یا ذخایر شناخته‌شده است و نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از طلای زمین در مقیاس‌های بسیار ریز و پراکنده وجود دارد.
طلای هسته زمین: ذخیره‌ای عظیم و دست‌نیافتنی
اگرچه ۴۴۱ میلیون تن طلا در پوسته زمین مقدار زیادی به نظر می‌رسد، اما به گفته کارشناسان، این تنها کسری از طلای واقعی است که سیاره ما در خود جای داده است. میزان طلا در پوسته زمین در مقایسه با مقدار طلای محبوس شده در هسته سیاره بسیار ناچیز است. زمین‌شناسان معتقدند که ۹۹ درصد از طلای جهان در هسته سیاره قرار دارد؛ مقداری که برای پوشاندن تمام سیاره با لایه‌ای به ضخامت ۰.۵ متر کفایت می‌کند. این حجم عظیم طلا، به دلیل چگالی بالای آن، در زمان شکل‌گیری زمین به سمت مرکز سیاره فرورفته است.
با توجه به اینکه بخش عظیمی از طلای زمین در هسته قرار دارد و غلظت آن در پوسته بسیار متغیر است، دانشمندان به شدت تردید دارند که بتوان هرگز تمام طلای موجود در سیاره را به طور دقیق اندازه‌گیری کنند. تعیین دقیق اینکه چه میزان طلا هنوز توسط انسان کشف نشده نیز غیرممکن خواهد بود. این پیچیدگی‌ها، جستجو برای این فلز ارزشمند را همواره جذاب و پرچالش نگه می‌دارد.
